یکی از مواردی که همواره در خودرو باید به آن توجه داشت "ضد یخ" خودرو است. هرچند استفاده از آن در تمام فصول سال لازم است اما معمولاً با آغاز فصل سرما بازار ضد یخ، داغ‌تر می‌شود. هر چند در آستانه فصل پاییز هستیم اما سرد شدن ناگهانی دمای هوا، هشداری خواهد بود برای رانندگان تا بار دیگر به سراغ خودروهایشان رفته و خودرو‌ها را برای شرایط سرما آماده کنند. هر اتومبیل حسب شرایطی که دارد نیاز به مراقبت‌های ویژه و خاصی داشته و کارکرد مناسب در دمای پایین نیز یکی از آن‌ها است.

یخ زدن آب سبب می‌شود تا مجاری که آب در آن جریان دارد دچار آسیب دیدگی و ترکیدگی شوند، به گونه‌ای که ممکن است سیلندر در اثر این مساله بترکد. دلیل این مساله هم جریان داشتن آب در اطراف سیلندر است. اما برای جلوگیری از این مساله از ترکیبی به نام اتیلن گلیکول استفاده شده که در دمای انجماد آب تاثیر بسیار زیادی گذاشته و آن را تا منفی 35 درجه پایین می‌آورد. همچنین دمای جوش آب را تا 112 درجه بالا برده که این مساله در روزهای گرم تابستان بسیار موثر بوده و از جوش آمدن آب و آسیب رسیدن به قسمت‌های مختلف خودرو جلوگیری می‌کند.

اما ضد یخ خاصیت بسیار مهم دیگری نیز داشته و آن هم خاصیت ضد خوردگی آن بوده که بسیار مفید است. این ویژگی مهم که به ضد زنگ بودن این مایع نیز یاد می‌شود در طول عمر موتور بسیار موثر است، به گونه‌ای که تجربه نشان داده موتورهایی که در تمامی طول سال از ضد یخ استفاده می‌کنند بسیار بهتر و مناسب‌تر کار می‌کنند. به طور مثال خودروی پرایدی مشاهده شد که دمای آب آن همیشه بالا بوده به گونه‌ای که فن در اکثر مواقع روشن می‌شود. سیستم خنک‌کاری نیز کاملاً درست است و به نحو مناسب کار می‌کنند اما دمای آب باز هم بالاست. در این موقع موتور خودرو بازدید شد تا عیب مشخص شود. رادیاتور باز و جرم‌گیری شد. جرم بسیار زیادی در آن وجود داشت که دلیل آن رسوبات موجود در آب بود. دیواره بلوک سیلندر نیز کاملاً تمیز شد و در نهایت با جرم‌گیر بسیار قوی تمامی مجاری آب شست‌وشو داده شد تا تبادل حرارتی کاملاً برقرار شود. بعد از انجام این امور دمای موتور در سطح نرمال قرار گرفت و فن بسیار کمتر روشن می‌شد.

1- استفاده نکردن از محلول مخصوص رادیاتور. این محلول املاح کمتری داشته و سختی آن بسیار کم است. در نتیجه رسوب کمتری در موتور و مجاری آب کرده و در تبادل حرارتی آب با محیط بسیار کمتر تاثیر می‌گذارد و همچنین طول عمر موتور را بالا می‌برد. رسوبات ناشی از آب شهری سبب می‌شود تا مجاری آب گرفته و دیواره آنها در اثر همین املاح و رسوبات موجود در آب قطور شود. در نتیجه گرما را به درستی انتقال نداده و در درازمدت موتور داغ می‌کند. همین بالا رفتن دمای موتور از موضوع به این سادگی در بسیاری مواقع باعث سوختن واشر سرسیلندر و خرابی بعضی قطعات دیگر می‌شود. پس همیشه برای مایع درون موتور از محلول مخصوص رادیاتور و موتور استفاده کنید تا موتور خودرویتان در دراز‌مدت دچار این عیوب نشود.

2-عدم استفاده مداوم از ضد یخ نیز باعث این مشکل شده بود که کثیفی موتور هم مزید بر علت شده و این مشکل را ایجاد کرده بود. موتوری که در تمامی طول سال از ضد یخ استفاده کرده وقتی باز می‌شود مجاری آب آن آنقدر تمیز و پاک و صیقلی بوده که تعمیرکار احساس می‌کند موتوری نو و کم کار را باز کرده است. تمامی مجاری بدون ذره‌ای خوردگی و رسوب‌، در وضعیت بسیار مناسبی قرار داشته و به خوبی در هدایت گرمایی حرارت را دفع می‌کنند.

اما تست ساده‌ای را به شما آموزش می‌دهیم تا از کیفیت ضد یخ خودرویتان آگاه شوید. یک لیوان ضد یخ را درون فریزر بگذارید. البته فریزر حداکثر تا منفی 17 یا 20 درجه می‌تواند برودت ایجاد کند اما باز هم این کار به شما اطمینان خاطر نسبی می‌دهد. همچنین یک ضد یخ خوب باید پس از مخلوط شدن با آب کاملاً شفاف و بدون ذرات قابل رویت باشد. با هر نسبتی این مایع با آب مخلوط شود باز هم باید شفافیت خود را حفظ کرده و بدون بو و بدون رسوب بوده و رنگ ثابت و مشخصی داشته باشد. به این نکته اشاره کنم که ترکیبات ضد یخ در اروپا و آسیا متفاوت است. دلیل این مساله هم شرایط متفاوت آب و هوایی این دو قاره است. اما نسبت ضد یخ به آب در ایران معمولاً 50 -50 بوده که اگر در مناطقی با آب و هوای بسیار سرد زندگی می‌کنید این نسبت را 60-40 در نظر بگیرید به گونه‌ای که درصد ضد یخ بیشتر باشد تا اطمینان بیشتری داشته باشید.

• مهم‌ترین مشخصه ضد یخ خاصیت شیمیایی آن است که باید در تمامی عمر آن ثابت و پایدار باشد. در حقیقت ضد یخ باید خاصیت ثابت و پایدار داشته تا همیشه از موتور خودرو حفاظت کند، فلزات سیستم را سالم نگه داشته و عمر آنها را بالا ببرد.
• هیچ‌گاه رنگ بدنه خودرو را تخریب نکرده و بر روی آن اثر منفی نداشته باشد.
• از کف کردن مایع درون موتور جلوگیری کرده و قابلیت ضد کف داشته باشد.
• با مواد پلاستیکی و لاستیکی مورد استفاده در موتور سازگاری داشته و باعث خرابی آنها نشود.
• در نهایت محلول آن با آب غیر قابل اشتعال بوده، سمی نباشد.

- رنگ ضدیخ ربطی به کیفیت آن نداشته و سازندگان برای مشخص کردن محصولات خود از رنگ‌های گوناگونی استفاده کنند.

- همرنگ بودن ضدیخ‌ها دلیلی بر کیفیت یکسان آنها نیست بنابراین از مخلوط کردن آنها باید جداً اجتناب کرد.

- اگر عمل مخلوط سازی به نسبت یک به یک با آب صورت گیرد، ضد یخ- ضد جوش تا دمای 35- درجه سانتیگراد نقطه انجماد مخلوط را پایین خواهد آورد.

- در مورد رقیق‌سازی نیز باید به دستور‌العمل سازندگان توجه کرد. اگر غلظت ضدیخ بیشتر از مقدار توصیه شده باشد، امکان خرابی واترپمپ و افزایش خوردگی وجود دارد. همچنین اگر غلظت ضدیخ کمتر از حد توصیه شده باشد، موجب افزایش نقطه انجماد و یخ زدن آن در مجاری سیستم رادیاتور می‌شود.

- توجه کنید که کیفیت آب استفاده شده در رقیق‌سازی ضد یخ مهم است. حتی‌الامکان باید از آب با املاح کم استفاده کرد. (مایع مخصوص رادیاتور توصیه می‌شود)

- سطح سیال باید دائماً کنترل شود تا از میزان مشخص شده کمتر نباشد.

- ضد یخ‌‌ها معمولاً کف تولید نمی‌کنند. مشاهده کف می‌تواند به علت وارد شدن هوا به سیستم و سوراخ شدن بخش مکش واترپمپ باشد. در این صورت باید رادیاتور را کاملاً تخلیه کرده و تمامی لوله‌های رابط، واشرها، بست‌ها و ترموستات را بررسی و نسبت به تعمیر قطعات معیوب اقدام کرد.

اما عده‌ بسیاری بر این باورند که می‌توانند ضد یخ را از سر رادیاتور وارد سیستم و ضد یخ را به سیال موتور اضافه کرد. این کار امری بسیار اشتباه و غلط است. ضد یخ با آب باید خارج از موتور مخلوط شده و کاملاً با یکدیگر به صورت یکنواخت درآیند و سپس به داخل موتور ریخته شوند.

اما قبل از ریختن این محلول باید سیستم خنک‌کاری کاملاً کنترل شده و از نظر نشتی و کیفیت کار بررسی شوند. شیلنگ‌ها و واتر پمپ به دقت بازرسی شده و در نهایت یکی از مهم‌ترین بخش‌ها که ترموستات است کنترل شود تا بتواند دمای موتور را به درستی کنترل کند.

 

ماده ضدیخ، مانع کف کردن آب در هنگام عبور از پمپ آب می شود.کف حاوی حباب‌های هواست که گرما را به خوبی مایع انتقال نمی دهد. اگر آب بیش از حد کف کند،کارایی سیستم خنک کن کاهش می یابد.در نتیجه ممکن است موتور جوش بیاورد.

اتیلن گلیکول نقطه انجماد را به میزان بیشتری از الکل پایین می آورد و دارای نقطه جوش زیادی است . به طوری که بر اثر تبخیر از بین نمی رودو اتصالات لاستیکی را نیز نرم نمی‌کند ولی قیمت مواد اولیه آن بیشتر است.

متداول‌ترین ضدیخ توصیه شده از سوی کارشناسان "اتیلن گلیکول" است. مخلوطی از 50درصد آب و50درصد اتیلن گلیکون که برای مصرف در تمام طول سال برای خودروها قابل استفاده است. این مخلوط در دمایی بالاتر از37- درجه سانتیگراد یخ نمی زند. مخلوطی از 70٪ ضدیخ و 30٪ آب تا دمای 64-درجه سانتیگراد یخ نمی‌زند.

تجربه نشان داده است كه اين نوع سيالات با كاركرد بيش از32 هزار ساعت، كارايي بهتري از خود نشان داده اند و در انتهاي زمان، در آزمايش سرعتي، هنوز خنك كننده استفاده شده و تخليه شده از موتور مي توانست آزمايش هاي طراحي شده براي خنك كننده كار نكرده را با موفقيت پشت سر بگذارد.

در بازار، خنك كننده هاي زيادي با رنگها و كيفيت هاي متفاوت، موجود است. يك برنامه نگهداري و تعميرات مناسب مي تواند كيفيت اين محصول را در موتور به طور دقيق بررسي كند. در اين زمينه روش هاي متفاوتي وجود دارد كه يكي از آنها استفاده از رفركتور براي تعيين نسبت گليكول به آب است. با تعيين ميزان اين نسبت مي توان ميزان قدرت حفاظت ضد يخ در برابر يخ زدگي و غلظت بازدارنده خوردگي در محلول را تخمين زد.

كنترل حجم سيال خنك كننده در سيستم بسيار مهم است چرا كه اگر سيال با سطح در تماس نباشد نمي تواند عملكرد مناسبي در خنك كردن موتور از خود نشان دهد.

درپوش رادياتور نيز بخشي از اجزاي تكميل كننده سيستم است و به گونه اي طراحي شده است كه فشار خاصي را تحمل كند. اگر فشار سيستم از حد طراحي شده پايين تر باشد، سيال خنك كننده در دماي پايين تري مي جوشد و جوشش زود هنگام سيال مي تواند باعث خوردگي هاي متفاوتي در ارتباط با نقاط گرم و تماس نامناسب خنك كننده باشد.

به طور كلي تجزيه خنك كننده ها زماني كه تمام اتيلن گليكول به مواد اوليه اش اسيد گليكوليك و اسيد فرميك تبديل شود ادامه مي يابد. اين مدت زمان در موتورهايي كه در دماهاي بالا كار مي كنند و يا حجم هواي وارد شده به سيستم خنك كننده زياد است، بسيار سريعتر اتفاق مي افتد. با آزمايش PH مي توان PH سيال را بدست آورد، در بيشتر اين سيالات مي بايست ميزان PH ، بيشتر از عدد7 باشد ولي در برخي از آنها اگر ميزان PH بيشتر از عدد6/5 باشد نيز قابل قبول است.

محصولات حاصل از تجزيه گليكول به صورت اسيدي هستند و باعث افتPH مي شوند كه پديده خورندگي را با خود به همراه دارد. سرعت تجزيه خنك كننده ها با بكارگيري عوامل بازدارنده با طول عمر بالا، كندتر شده و اطمينان از عملكرد درست تجهيزات زياد مي شود.

هم اكنون سازندگان تجهيزات اصلي (OEMs) خودرو، استفاده از خنك كننده‌هاي هيبريدي و كربوكسيلات ELC را توصيه مي كنند.

در موتورهاي ديزلي سنگين، برخي سازندگان استفاده از خنك كننده هاي سيليكاتي را توصيه مي كنند و در برخي ديگر خنك كننده هاي غيرسيليكاتي را مناسب مي دانند.

به طور خلاصه مي‌توان گفت كه نوع خنك‌كننده قابل استفاده براساس نوع نيازمندي سازندگان تجهيزات اصلي OEMs تعيين مي شود. نقش خنك كننده ها در موتور خودرو بسيار حياتي است و در برقراري تعادل حرارتي و حفاظت در برابر خوردگي در تمام موتور خودرو تاثير بسزايي دارد. يك تحقيق در اين زمينه نشان داده است كه60 درصد از موارد تخريب موتور در بخش موتورهاي ديزلي مربوط به خنك كننده هاي نامناسب است. بنابراين استفاده از خنك كننده هاي با كيفيت مطلوب از توليدكنندگان معتبر، شرايط مناسبي را در خصوص كاركرد موتور ايجاد كرده و مشكلات خوردگي را مرتفع مي سازد.

 

به ضدیخ رنگ اضافه می‌کنند تا شناخته شود. رنگ ضدیخ معمولاً سبز یا زنگاری است. رنگ موجود در ضدیخ سبب می شود که ضدیخ به صورت نشت‌یاب هم عمل کند. متمایز بودن رنگ ضدیخ آشکارسازی آن را آسانتر می‌کند.

موادضدخوردگی و ضدکف به تدریج خاصیت خود را از دست می‌دهند. اگر موتور زنگ بزند، رنگ آب تغییر می‌کند. سازندگان خودرو توصیه می‌کنند که ضدیخ هردو سال یک بار عوض شود.در نتیجه مواد افزودنی دوباره تأمین می‌شوند و آلاینده‌های موجود در سیال خنک کن نیز حذف می‌شود.